Nereden Geliyor Bu Irkçılık?

Etnik ayrımcılık veya daha bilinen adıyla ırkçılığın ne olduğu hemen hemen herkes tarafından bilinmektedir. Peki, nedir bu ırkçılığın kaynağı? Etnik açıdan ayrımcı bir tutumun doğuştan gelmesi mümkün müdür yoksa bu özellik sonradan mı ortaya çıkar?

Jane Elliott Deneyi

Amerikalı bir sınıf öğretmeni olan Jane Elliott’ın 1968’de öğrencileri üzerinde uyguladığı bu deney, ırkçılık kavramı üzerindeki birçok bilinmeyeni de gözler önüne serer aslında.

Elliott, öğrencilerini “mavi gözlüler” ve “diğerleri” olarak ikiye ayırır. Bunun akabinde de mavi gözlüleri dışlayan söylemlerde bulunur. Kahverengi gözlülerin mavi gözlülere oranla daha üstün ve daha nitelikli olduğunu söyler. Bu söylemleriniyse elbette ki gerçek olmayan birtakım bilimsel gerçeklere dayandırır.

Elliott sadece söylemlerde bulunmakla yetinmeyip uygulamalarıyla da bu ayrımcı tutumu destekler. Mavi gözlüleri sınıfın ayrı bir bölümüne oturtur, onları kahverengi gözlü çocukların yararlandığı birtakım haklardan mahrum bırakır. Örneğin kahverengi gözlü çocuklar cam bardak kullanabiliyorken diğer çocuklar sadece kağıt bardak kullanabiliyordur.

Bu uygulamalar çocukların hepsinin tavırlarında değişikliğe neden olur. Kahverengi gözlü çocuklar mavi gözlüleri sıkça eleştirip onları dışlarlar ve kendi aralarında onlara karşı bir birlik oluştururlar. Böylelikle mavi gözlü çocuklar çekingen bir tutum sergilemeye başlarlar. Kahverengi gözlü çocukların en utangaç ve çekingen olanları bile sert, girişken, üstünlük taslayan bireylere dönüşür.

Bir süre sonra Elliott, eski uygulamalarının ve açıklamalarının tam tersini yaparak kahverengi gözlüleri yeren, mavi gözlüleri öven söylemlerde bulunur. “O gün yapılan sınavda kahverengi gözlü öğrenciler daha düşük not aldılar. Cuma gününe benzer birçok şey yaşandı sınıfta. Ama önemli bir fark vardı. Mavi gözlüler arkadaşlarına daha az kötü davranışlarda bulunuyorlardı. Maviler bir gün önce kahverengi gözlü arkadaşlarının acımasız davranışlarının sonuçlarını yaşamışlardı. Aynı şeyleri tekrarlayarak arkadaşlarına aynı acıyı çektirmek istemiyorlardı.”(1)

Bu çalışma sonucunda açıkça görülüyor ki ayrımcı tutum doğuştan gelen bir refleks değil, öğrenilen bir davranıştır. Çocuklar ırkçılığı sonradan öğrenir ve bir kere öğrenildiği zaman bu durumun geri dönüşü olmayabilir. Jane Elliott’ın da dediği gibi, “Irkçılığı insanlar yaratır”.

Kaynak:

(1) http://www.kuraldisi.com/kuraldisi-bir-egitmen/

http://www.huffingtonpost.com/2015/01/02/jane-elliott-race-experiment-oprah-show_n_6396980.html