Uçakta Kulağımız Neden Çınlar?

Uçak yolculuğu sırasında ya da bir dağa tırmanırken kulaklarınızda hiç basınç hissettiniz mi? Soğuk aldıysanız bu rahatsız durumun daha da kötü olduğunu, sakız çiğnemenin ya da esnemenin bunu azaltmaya yardım ettiğini fark ettiniz mi? Kalkıştan çok kısa bir süre sonra ya da inişten hemen önce yüksek sesle ağlayan bebekler yüzünden kabin ekibinin yaptığı anonsu duymakta zorlandınız mı? Meteoroloji ve biyoloji tüm bu gözlemleri açıklamaktadır.

Siz yukarıya çıktıkça atmosferik basınç hızla azalır. ABD’nin batı ve doğusunun birçok yerinde birkaç saat içerisinde arabayla deniz seviyesinden 1 kilometre ya da daha yükseğe tırmanmak mümkündür. Bu kabaca 100 mb’lık bir basınç düşüşüne eşdeğerdir.

Uçaktaki basınç değişimi ise daha da hızlıdır. Ticari uçaklar, atmosferik basıncın çok düşük olduğu ve kabin ekibi ile yolcuları ayık tutabilmek için uçağın içindeki basıncın ayarlanması gereken yaklaşık 10 kilometrelik yükseklikte seyrederler. Her ne kadar uçuş esnasında kabin içi basıncı ayarlansa da yer seviyesindeki gibi aynı basınçta kalmaz. Bunu yapabilmek uçağın yapısına çok fazla ağırlık yükleyecektir ki seyrettiği yükseklikte etrafı çok daha az ağırlıktaki havayla çevrilidir. Bunun yerine kabin basıncı uzun bir uçuşun ortasına kadar yaklaşık olarak 750-800 mb’dır. Bu nedenle kabin basıncı kalkış sırasında biraz düşer ve iniş sırasında da biraz yükselir.

Gün boyunca yüzey atmosferik basıncındaki değişimleri çizdiğinizde, basıncın bir günde genellikle birkaç milibardan daha fazla değişmediğini gözlemleyeceksiniz. Basınç zamana bağlı olarak çok yavaş bir değişim gösterdiğinden vücudumuzun basınçtaki çok ani değişimlere uyum sağlaması gerekmez. İşte, bir uçakta ya da dağa tırmanırken olan tam da budur. Ani basınç değişiminin kulaklarımızı nasıl acıttığını anlayabilmek için biyolojiyi biraz gözden geçirmeliyiz.

Pinna (kulağın görülen bölümü) sesleri toplar ve ses dalgalarını kulak yolundan kulak zarına (timpanik membran) yönlendirir. Hava boyunca hareket eden ses dalgaları basınçtaki değişimlerdir. Bu basınç değişimleri kulak zarına çarptığında, kulak zarının titremesine neden olurlar. Ufak kemikler (çekiç, örs ve üzengi), bu titreşimleri hisseder ve bunları iç kulağa aktarır. Sesleri net olarak duyabilmek, timpanik zarın serbestçe titreşmesini gerektirir. Zarın her iki tarafındaki hava, kulak zarının titreşebilmesi için uygun gerilimi sağlayacak bir basınç uygular. Kulak, geniz yolu ve boğaza östaki borusuyla bağlıdır. Bu boru havanın, kulak zarının kulak yolu bölümüne hava tarafından uygulanan basıncı dengelemek için orta kulağa girdiği ve çıktığı bir geçittir.

Yükseklikteki ani bir değişim kulak zarı üzerinde dengesizlikle sonuçlanmaktadır. Hava basıncı hızla düştüğünde kulak zarı rahatsızlık verecek şekilde dışarıya doğru esner. Kulak zarındaki bu basınç farkını dengelemek için hava molekülleri östaki borusundan kaçmak zorundadır. Orta kulağınızdaki basınç dış basınçla aynı seviyeye geldiğinde, kulak zarı normal gerilimine döner. Kulak zarının bu hareketi patlama sesi yaratır ve buna kulağınızda “hafif bir patlama sesi” oldu denir.

Şimdi artık uçakta esnemenin ve sakız çiğnemenin yararlarını anlatabiliriz. Esnediğinizde veya yutkunduğunuzda östaki borusunun daha geniş olarak açılmasına izin veriyor ve bu basınç farkını daha hızlı eşitliyorsunuz. Soğuk algınlığı hava basıncındaki değişimleri ayarlamayı daha da zor hale getirecek şekilde östaki borusunu bloke edebilir. Bu, kulak zarı tahribatını artırır ve acıya neden olur.

Uçaklardaki bebekler, esnemesi ya da yutkunması gerektiğini anlamak için çok küçüktürler. Bunun yanı sıra östaki boruları ufacıktır ve soğuk algınlığı ya da kulak enfeksiyonu gibi, bebeklerin sıklıkla katlandığı durumlar sırasında kolayca bloke olurlar. Bu nedenle, uçak kalkış ve inişleri sırasında bebekler yoğun basınç ve kulaklarında acı hissederler ve ağlayarak tepki verirler. Bunu, bir dahaki sefere çığlık atan küçük çocukların serenadı eşliğinde uçak yolcuğu yaptığınızda empati ile hatırlayın.

Kaynak: Meteoroloj- Atmosferimizi Anlamak – Ackerman & Knox