Bağımlılığa Farklı Bir Bakış

Uyuşturucu bağımlılığı hakkında ne kadar bilgiye sahibiz? Uyuşturucu bağımlılığı, eroinin içinde bulunan bağımlılık yapan kimyasal maddelerin olmasından kaynaklanır. Tanımlanagelmiş ifadeyle, eğer 20 gün boyunca uyuşturucu kullandığıysanız 21. günde uyuşturucu bağımlısı olursunuz.

Diyelim ki dedeniz kalçasını kırdı. Onu hastaneye götürdünüz. Ameliyatta verilen diamorfin yetmezmiş gibi ameliyattan sonra haftalarca, belki de aylarca diamorfin kullandı. Diamorfin de bir çeşit eroindir ve uyuşturucu mafyalarının, çetelerinin sattığı uyuşturuculardan daha kuvvetlidir. Çünkü uyuşturucuyu sulandırmaya çalışırken eklenen maddelerle kirletilmiştir. Şimdi dedenize geri dönelim, dedenize hastanede uzun süre kaliteli eroin verildi. Dedeniz hastaneden çıktıktan sonra uyuşturucu bağımlısı oldu mu? Mirası size bırakmaktansa uyuşturucuya mı harcadı? Sadece dedeniz değil, diğer diamorfin verilen hastalar uyuşturucu bağımlısı oldular mı? Peki, neden bağımlı olmadılar?

Bağımlılık üzerine deneyler

Bilim insanlarının en sevdiği hayvanlar olan fareler üzerinde sayısız bağımlılık deneyi yapıldı. Bu deneylerden bir tanesi şuydu: Bir deney faresi iki suluklu bir kafese konuldu. Bu suluklardan birinde sadece su, diğerin de eroinli su yerleştirildi. Bu deney her yapıldığında, farelerin ölünceye dek uyuşturuculu suyu içmeye devam ettiği görüldü.

1970’lerde psikoloji profesörü Bruce Alexander, fare deyinde bir şeylerin yanlış olduğunu fark etti. Farelerin kafeste her zaman yalnız oldukları için uyuşturuculu suyu içmekten başka onları oyalayacak bir şeyin olmadığı düşüncesi, Bruce Alexander’ı daha başka bir deneye yönlendirdi. Farelere fareler için cennet sayılabilecek bir kafes hazırladı: renkli topların ve tünellerin olduğu, oynayacak ve çiftleşecek bir sürü başka farenin de bulunduğu bir kafes… Bu parkta yine uyuşturuculu su ve normal su vardı ama burada şaşırtıcı bir durum meydana geldi. Fareler nadiren uyuşturuculu suyu kullandı ama hiçbiri uyuşturuculu suyun cazibesine kapılmadı.

Peki, farelerin insanlardan farkı ne? Bizim farelerden daha üstün olduğumuzu bu nedenle de aynı sonuçlarla değerlendirilmemizin yanlış olabileceğini düşünebilirsiniz. İnsanlara dair bir örnek Vietnam Savaşı’dır. Vietnam Savaşı’nda Amerikalı askerlerin %20’si eroin kullanıyordu ve bu durum halkı çok endişelendirmişti. Savaş bittiğinde eroin bağımlısı sayısının çok fazla olmasından korkuyorlardı ama beklenen olmadı. Askerlerin yaklaşık %95’i uyuşturucu kullanmayı tamamen bıraktı.

Bu deneyden şu sonuç çıkarılabilir:

Düşünün, kalabalıklar içinde yalnızsınız, yalnızlığınız içinde yine yalnız. Hayatta mutluluk duyabileceğiniz bir şey yok. O kafesin içindeki fare gibi eroinli suyu seçmeye yönelebilirsiniz. Ama sıcak yuvanızda, sevdiklerinizle huzur ve mutlulukla yaşarken neden eroinli suya ihtiyaç duyasınız ki?

*Johann Hari’nin konuya ilişkin TED konuşması için tıklayın.

**[n]Beyin’in “bağımlılık” dosyasını okumak için tıklayın.

Hazırlayan: [n]teresan Şeyler üyesi Büşra AYDIN