Bir Bilişsel Sinirbilimci: Natalie Portman

Eğer sizler de benim gibi hem sinirbilimlerine meraklı hem de Star Wars hayranlarındansanız bu haberi okuduğunuzda eminim benim kadar keyifleneceksiniz. Zira Star Wars’ın Prenses Amidala’sının tek ilginç yanı adının beynimizdeki korku ve öfke gibi duygulanımlarla ilgili olan “amigdala” bölgesine benzerliğinden ibaret değilmiş(*).

Natalie Portman, (gerçek adıyla Natalie Hershlag) Amerikan sinemasının en gözde oyuncularından. Leon, Star Wars, Cold Mountain ve V for Vendetta gibi başarılı filmlerle gönüllere taht kuran Portman’ın pek bilinmeyen bir başka yönü ise bilimsel kariyer amacıyla bir dönem oyunculuğa ara vermiş olması. Natalie Portman, 2000’de Harvard Üniversitesi Psikoloji Bölümünde Prof. Stephen Kosslyn’in nöropsikoloji laboratuarında asistanlığa başlamış.

Portman’ın katıldığı çalışma “nesnelerin devamlılığı” olarak bilinen bir olayın beyindeki yerini araştırmak üzerine kurulu. Herhangi bir nesne gözümüzden kaybolduğunda, örneğin bir engelin ardına saklandığında, onun yok olmadığını, sadece o an için nesneyi göremediğimizi biliriz ve gerekiyorsa onu engelin ardında ararız. Bu “yetenek” bir yaşına geldiğimizde gelişir. Bu yaştan önce gözden kaybolan nesneler bebekler için artık “yok”tur, onu unutup başka bir şeye yönelirler.

Araştırmacılar bu yeteneğin beynin ön loblarıyla ilgili olduğunu düşünüyorlardı; fakat bunu kanıtlamak oldukça zordu. Hareketsiz duramadıkları için bir yaşındaki bebekleri beyin görüntüleme cihazlarıyla test etmek oldukça zordu. Portman ve birlikte çalıştığı ekip, “kızılötesine yakın spektroskopi” adı verilen bir görüntüleme tekniği ile bebeklerin beyninde neler olduğunu görüntülemeyi başardı. Bu teknik, kızılötesine yakın ve kafatasını geçebilme özelliğine sahip bir ışınla beynin hangi bölgelerinin çalıştığını tespit etmeye yarıyor. Ayrıca çocuklar için oldukça da güvenli bir yöntem. Bebekler kafalarına takılan şapka benzeri bir aygıtla hem rahatça hareket edebiliyorlar hem de bu sırada beyin aktiviteleri kaydediliyor.

Portman ve ekibi, bir örtünün altına saklanmış oyuncağı arama (onun orada olduğunu bilme) yeteneğinin beynin ön (frontal) lobları ile ilişkili olduğunu yirmi bebek üzerinde yaptıkları çalışmalarıyla ortaya koydular. Bebeklerde bu yetenek ortaya çıktığı anda beynin ön loblarının faaliyetinde belirgin bir artış görülüyor. Natalie Portman ve çalışma grubunun konuyla ilgili makalesine aşağıdaki resmin üzerine tıklayıp ulaşabilirsiniz.

 

(*) Bu arada Star Wars’ta Luke Skywalker ve Prenses Leia’nın annesi, Anakin Skywalker’ın ölümsüz aşkı olan Prenses Amidala’nın adı, internet kaynaklarına göre Budizm’de “güzellik” anlamına gelen amidalla sözcüğünden esinlenilerek kullanılmış. Yani bizim beynimizdeki “amigdala” ile pek bir ilgisi yokmuş.  İyi ki de yokmuş; zira amigdala Latince “badem” demek.

Yorum Yap