Psikiyatrik İlaçlar Sizi ve Çocuğunuzu Nasıl Etkiliyor?

Çocukluk ve ergenlik çağları ruhsal açıdan değişiklik gösteren ve dalgalanma seyreden çağlardır. Yapılan araştırmalarla, çocukluk ve ergenlik döneminin, yetişkinlikte ortaya çıkan ruhsal sorunlarda etkili olduğunu görüyoruz. Bu dönemlerde başlayan ancak uygun bir şekilde tedavi edilmediği için yetişkinlik döneminde kendini gösteren belirtiler açığa çıkıyor. Bu yüzden çocukluk ve ergenlik çağındaki gençlerin bu açıdan daha dikkatli değerlendirilmesi gerekiyor.
Çocukluk döneminde psikiyatrik ilaç kullanımı gün geçtikçe daha da fazla atış gösteriyor. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi çalışanları tarafından yapılan bir araştırmaya göre, psikiyatri bölümlerine en sık başvuru yapanlar çocukları yaramazlık yapan ve söz dinlemeyen aileler; en sık teşhis edilen bozukluk ise dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olarak belirlenmiş. En fazla reçete edilen ilaçlar ise %39,7 oranında depresyon önleyici ilaçlar (spesifik serotonin reaptik inhibitörleri- SSRI ) ve yatıştırıcı ilaçlar (%27,3 atipikantipsikotikler, %15,1 psikostimülanlar) olmuş.
Bu ilaçların iyileştirici yönü olduğu kadar, metabolizma üzerinde oldukça fazla yan etkileri de var.

Eğer bahsedilen ilaçlar gereksiz yere, yani doğru şekilde muayene edilmeden, sorgulanmadan kullanılmaya başlanırsa çocuğun yaşamını fiziksel ve psikolojik açıdan kötü etkileyeceğini unutmamalıyız.
Ayrıca bu ilaçların etkili kullanım süreleri de uzun olduğundan (en az 6 ay ve üzeri) istenilen zamanda bırakılması hastalık belirtilerinin geri dönmesine neden oluyor.

Peki, nedir bu yan etkiler?

Bu etkiler, hormonal ve metabolik etkiler olarak karşımıza çıkıyor. Örneğin, yatıştırıcı ilaçlar çocuklarda yüksek kan şekerine, idrarda glikoz görülmesine; buna bağlı olarak da şeker hastalığına (diabetes mellitus) ve yaşla uyumlu olmayan kilo artışına da sebep oluyor.
Depresyon önleyici ilaçların iştah baskılanmasına ve kilo kaybına sebep olması da olumsuz sonuçlar arasında. Ancak bu ilaçları uzun süre kullandıktan sonra başlangıçta kaybedilen kilonun tekrar alındığı da gözlenmiştir.
Bunlara ek olarak duygudurum düzenleyici ilaçların da (Lityum, Valproat vb.) tiroid fonksiyonlarını etkilediği, kız çocuklarında yumurtalıklarda iyi huylu kistlerin (polikistikover) oluşmasına ve aynı şekilde kilo artışına sebep olduğu biliniyor.

Detaylı bilgi için:
TAF PrevMedBull 2011; 10(6): 741-750

Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 40 (2) 75-83, 2014

Hazırlayan: Yıldırım Beyazıt Üniversitesi [n]teresan Şeyler üyesi Tuğçenur Köse