Vedat Ozan ile Koku ve Bellek Üzerine Söyleşi

Limbik Sisteme Dolaysız Olarak Erişimi Olan Tek Duyu: Koku

Kokunun yeryüzündeki varlığını araştırmak üzere çıktığı yolda yaptığı araştırmalar ve çalışmalar sonucu Kokular Kitabı ve Kokular Kitabı 2- Parfümler isimli iki kitap yazan Vedat Ozan’la bellek ve koku ilişkisi üzerine konuştuk. Uzun yıllar Açık Radyo’da “Koku” isimli bir program yapan Ozan, aynı zamanda Bilgi Üniversitesi’nde “Duyuların Kültürel Tarihi” isimli bir ders veriyor ve “Kokucuk” isimli atölyesinde uygulamalı koku atölyeleri düzenliyor.

Yeni bir koku aldığımızda beynimizde bir hafıza kaydı tutuluyor. Yaşantımızdaki farklı deneyimlerle hafızalarımızdaki kokulara ilişkin olumlu veya olumsuz algıyı değiştirmek mümkün mü?

Her ilk koku, bir kayıtla beraber geliyor. Daha doğrusu biz onun için bir kayıt oluşturuyoruz. İleride aynı kokuya maruz kalmamız halinde öncelik o kaydı geri çağırıp değerlendirmeyi onu baz alarak yapmak. Elbette sabit durumlar değil bunlar; çevre bileşenler ve diğer duyularla beraber hatta geçişken bir değerlendirme söz konusu. Ancak dediğim gibi baz alınan, ilk duyulduğu andaki durum. Bunun ötesine geçebilmek, o kokuyu başka bir şeyle etiketlemek veya etiketini değiştirmek için aynı kokunun tekrarında yaşanan deneyimin çok güçlü olması gerek ki bu da oldukça nadir bir durum. Olumlu veya olumsuz, yaşanan sonraki deneyimin öyle böyle değil, bayağı güçlü olması gerek. Mesela aşk, çok güçlü bir duygudur. Buradan örnekle devam edelim: Bir şişe parfüm, diyelim ki X-Parfümü olsun,  bizim için satıcı tarafından sunulan bağlamın dışında çok şey ifade etmeyebilir. Ama biz o parfümü bir gün gelip de ilk aşkımızın üzerinde duyarsak o andan itibaren X-Parfümü olmaktan çıkıp “ilk aşkın kokusu” haline dönüşür.

Söyleşinin tamamı için tıklayınız.

Yorum Yap