Karşınızdaki Kişinin Yalan Söylediğini Anlamanın Yolları

Pinokyo’nun hikayesini birçoğumuz biliriz ve sadece bir hikayeden ibaret olduğunu düşünürüz. Pinokyo, bir masal kahramanı olmasına rağmen insanlar üzerindeki çarpıcı bir gerçeği ortaya çıkarıyor.

Masal gereği Pinokyo, Gepetto Usta’nın ahşaptan yonttuğu bir kukladır. Ama diğer kuklalardan farklı olarak her yalan söylediğinde burnu uzar. Zamanla artık başını döndüremez bir hale gelir ve nihayet yaptığının yanlış olduğunu anlayarak yalan söylemekten vazgeçer. Masal her ne kadar güzel sonlansa da gerçek dünyada birçok insan yalan söylemeye devam eder. Pinokyo’nunki kadar uzamasa da yalan söylediğimizde burnumuz bizi ele verir. Beden dilimizin ortaya koyduğu bu ipuçlarını hafife almamakta fayda var. Şimdi bu ipuçlarına daha bilimsel bir açıdan bakalım.

Yalan söylerken beynimizde neler olur?

Yalan söylemek, biz farkında olmasak da ruhsal gerginlik durumu yaratır. Mantık temelli çalışan beynimize, söylenenle aslında olan birbirinden farklı olunca uyumsuzluk sinyalleri gönderilir ve beynimizden gelen sinyallerde farklılık oluşur. Bu, yalan söylerken neden gergin olduğumuzu açıklar. Yalan söylemek, yürütücü işlevin bir özelliğidir çünkü normalden farklı bir tepki vermemizi ve olası durumlara hazırlıklı olmamızı gerektirir. Yalan söylediğimizde beyinde prefrontal(göz çukurunun üstünde) kortekse giden kanı harekete geçirdiğimiz görülür.

Yapılan bir çalışmada, uzmanlar yalan söyleyen 49 bireyin prefrontal korteksini görüntülediler. Beynin bu bölümünde gri ve ak maddeler bulunmaktadır. Bu maddeler birey öğrendikçe artış gösterir. Bu çalışmada yalan söyleyen bireylerde ak maddelerin %25 daha fazla bulunduğu ortaya konmuştur. Sinirbilimci Lawrence Farrell, P300 denilen beyin dalgasının yalanı algılamakta beynimizin parmak izi olduğunu söylemektedir. P300 dalgası, tanıdık nesne sayesinde elektrot yöntemiyle harekete geçmektedir ve beyinde uyarıcıya dair bir bilginin varlığı sorgulanmaktadır. Bu yöntem CIA tarafından köstebekleri bulmak için kullanılmaktadır.

Beden dilimizin yansıttıkları

Yalan söylemenin içsel gerginlik durumu yarattığını söylemiştik. Bununla beraber, bu gerginlik direkt bedenimize yansır (ruh-beden ilişkisi). Bedenimizde dikkatli bir gözlemcinin fark edebileceği ufak detaylar bulunmaktadır. Karşınızdaki size yalan söylüyorsa burnuyla ya da saçıyla oynayacaktır. Çünkü yalan söylemeye bağlı olarak kan akışında ve kalp atışlarında artış olmakta ve yükselen kan basıncı dokunma hissi uyandırmaktadır. Aynı zamanda burun ısısı artar ve Pinokyo’da olduğu gibi burun 0,008 cm büyür. Sinir sistemimizin en hassas uçları burnumuzda bulunduğundan beynimizden gelen uyumsuzluk sinyalleri kaşınmaya veya karıncalanmaya neden olur.

Tabii ki her burnumuzu kaşıdığımızda yalan söylüyor algısı uyandırmayız, yalan söylerkenki dokunuş daha yumuşak ve naziktir. Erkeklerin aksine, kadınlar yalan söylerken burunlarıyla daha fazla oynamaktadırlar. Bunun nedenininse göz makyajı olduğu düşünülmektedir.

Bunlar yalanı yakalamakta yeterli olmasa da bize güvenilir ipuçları sağlayabilir.

Hazırlayan: Yıldırım Beyazıt Üniversitesi [n]teresan Şeyler üyesi Şehval Onaysoy

Konuyla ilgili detaylı bilgi için:

www.bilgiustam.com/beden-diliyle-bir-kisinin-yalan-syledigi-nasil-anlasi

http://www.bbc.com/turkce/haberler/2015/09/150928_vert_fut_yalan_tespiti